Απο τον Μάρκο Σμυρνάκη
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι περισσότεροι από εσάς ψάχνετε να βρείτε παραθαλάσσιους προορισμούς για μία απόδραση. Ωστόσο δεν είναι λίγες οι φορές που για το διαφορετικό, θέλετε και λίγο βουνό. Ευτυχώς για τους Κρητικούς υπάρχει και αυτή η επιλογή. Προτεινόμενο προορισμό αποτελεί το «Αμαριανό». Απέχει 8 περίπου χλμ από το Καστέλλι πεδιάδος, ενώ από το Ηράκλειο περίπου 44 χλμ. Όταν αποφασίσετε να το επισκεφτείτε, θα χρειαστείτε περίπου 50 λεπτά οδήγηση (απο Ηράκλειο), μέχρι να φτάσετε στον προορισμό σας, περνώντας απο όμορφα φυσικά τοπία.
Το Καλοκαίρι δύο σκέψεις είναι αυτές που κυριαρχούν σε κάθε ανθρώπινο εγκέφαλο. Η πρώτη είναι να αράξει σε μια παραλία κάνοντας ηλιοθεραπεία και απολαμβάνοντας το δροσερό νερό της θάλασσας. Ενώ η δεύτερη σκέψη, είναι να βρίσκεσαι στη δροσιά ενός πλατάνου, όπου εκεί κυριολεκτικά η θερμοκρασία παγώνει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δεύτερης σκέψης αποτελεί το Αμαριανό. Μια τοποθεσία κτισμένη στους δυτικούς πρόποδες του όρους Αφέντης σε υψόμετρο 530 μ.
Στη κεντρική πλατεία κυριαρχεί ένας πλάτανος 850 χρόνων, που χαρίζει «απλό-φυλλα» την δροσερή σκιά του στους κατοίκους, αλλά και στους επισκέπτες του χωριού. Υπό την σκιά του πλάτανου, οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να συζητήσουν σε καφενεία με ρακί και παραδοσιακούς μεζέδες.
Στολίδι της πλατείας υπό τις αγκάλες του πλατάνου, αποτελεί μία γραφική στέρνα και μία πετρόχτιστη σύνθεση γύρο από αυτή. Από εκεί ρέει συνεχώς πόσιμο φυσικό νερό, για να σας ξεδιψάσει. Το νερό καταλήγει δροσερό στην στέρνα, απευθείας από τις πηγές του αφέντη.Ο περίπατος στο χωριό είναι εύκολος, δεν υπάρχει περίπτωση να χαθείτε.
Κατά τον περίπατό σας στα σοκάκια του χωριού θα αντικρίσετε σπίτια κατοικημένα ή ερειπωμένα, πολλές εκκλησίες, και πάρα πολύ πράσινο. Κάθε σοκάκι που θα περπατήσετε θα έχει και τη δική του μυρωδιά, ανάλογα με την πρασινάδα που υπερισχύει σε αυτό, ή το τσικάλι της νοικοκυράς του σπιτικού που περνάτε. Επίσης Θα συναντήσετε φιλόξενους ανθρώπους, όπου εάν χρειαστείτε κάτι, μη διστάσετε να τους ρωτήσετε.
Το Αμαριανό βρίσκεται σε μία τοποθεσία χωρίς θάλασσα, ωστόσο κατά την καλοκαιρινή περίοδο, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από καλοκαιρινούς προορισμούς, αφού ο ήλιος λούζει με το παραπάνω τις πλαγιές του, βοηθώντας τα φυτά, τους κήπους και τις αυλές του χωριού, να ολοκληρώσουν τη φωτοσύνθεση τους, συνθέτοντας έτσι παραμυθένιες εικόνες. Ενώ το στοιχείου του δροσερού νερού, κάνει αισθητή την παρουσία στην γραφική πλατεία του χωριού, μέσα από την
όμορφη πετρόχτιστη και βραχώδη στέρνα.
Περίοδος που αξίζει να επισκεφτείτε το χωριό, αποτελεί το γλέντι της Παναγίας στις 15 Αυγούστου. Ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού οργανώνει εκδηλώσεις το καλοκαίρι, με αποκορύφωμα το παραδοσιακό Κρητικό γλέντι στις 15 Αυγούστου. Ενώ σημαντική ημέρα για το χωριό αποτελεί και η 20 Σεπτεμβρίου, όπου γίνεται η εορτή του πολιούχου του χωριού Αγ. Ευσταθίου.
Ιστορικά.
Η αρχαιότερη αναφορά του τοπωνυμίου γίνεται σε έγγραφα του 1394-99, ως Amariano και Mariano. Η επαρχία αυτή ονομαζόταν κατά την Β΄ Βυζαντινή περίοδο απάνω Σύβριτος, ενώ τα πρώτα χρόνια της Βενετοκρατίας αναφέρεται η ονομασία Αμάρι. Σήμερα το τοπωνύμιο είναι ανδρωνυμικό (Αμαριανός λέγεται αυτός που κατάγεται από το Αμάρι της Ρεθύμνου). Η ίδρυση του χωριού πρέπει να χρονολογείται τους πρώτους αιώνες της Βενετοκρατίας, με πρώτους κατοίκους τους Αμαριανούς.
